آرامگاه و زیارتگاه خاندان قنبر (رحمة الله علیه) در دهباف نیشابور

خاندان عصمت و طهارت –که درود خداوند بر ایشان باد- در نزد مسلمانان و به ویژه شیعیان، دارای جایگاه معنوی ویژه‌‎ای هستند و پیرو آن، پیوستگان و وابستگان به خاندان نبوت نیز از احترام ویژه‌ای برخوردارند. «قنبر» خدمتگزار و حاجب حضرت علی علیه‌السلام، یکی از این دست شخصیت‌هاست. آرامگاه جناب قنبر رحمة‌الله علیه و خاندان وی، در کران غربی شهر نیشابور، قرار دارد. در «تاریخ بیهق» نوشته علی بن زید بیهقی، درباره «قنبر مولی و حاجب امیرالمومنین علی» آمده است: «خاکش در نیشابور است، آنجا که مسجد هانی است و هانی که آن مسجد، به وی بازخوانند از فرزندان قنبر است و هو هانی بن قنبر، و من عقبه علی بن جمعة بن هانی، و سلیطیان، از فرزندان ایشان باشند در نیشابور.»

  

نیشابور، به عنوان یکی از مراکز عمده خراسان و شرق جغرافیای جهان اسلام و همچنین برخورداری از جاذبه‌های شایان فرهنگی، علمی، اقتصادی و تجاری، در طول تاریخ پُردرازنای خود، همواره مورد توجه و هدف مهاجرت مردمان از جای‌های گوناگون گیتی بوده است به گونه‌ای که فقط اگر به تاریخ نیشابور ابوعبدالله حاکم، نگاشته شده در قرن پنجم هجری) نگاهی بیندازیم؛ فهرستی بلند از دانشمندان و بزرگان آن روزگار را در پیش چشم خواهیم داشت که حوزه جغرافیایی موطن آنان، از اندلس و قیروان در غرب جهان اسلام گرفته تا کابل و چاچ، در شرق قلمرو اسلامی را در بر می‌گیرد. در همین کتاب، از 20 تن از صحابه و شمار قابل توجهی از تابعین، اتباع تابعین و اتباع اتباع یاد می‌شود که در نیشابور اقامت داشته و یا ارتباطات پیوسته‌ای با این شهر داشته‌اند و حتی به طور ویژه، درین شهر، از وجود آرامستانی به نام «قبرستان اهل بیت علیه‌السلام» نام می‌برد که بسیاری از سادات علویه در این مقبره مدفون بوده و این جایگاه، زیارتگاه مردم و مورد احترام خاص ایشان بوده است.

آرامگاه قنبر رحمة‌الله علیه، در موقعیت جغرافیایی 36 درجه و 13 دقیقه و 4 ثانیه شمالی و 58 درجه و 42 دقیقه و 43 ثانیه شرقی، در حدود 5 کیلومتری غرب شهر نیشابور، در حدود 750 متری کناره شمالی کیلومتر 5/2 جاده نیشابور (از پُل دولت آباد)- تهران، واقع شده است. بنای آرامگاه را، گورستانی در میان گرفته است. تا چند سال پیش، بقایای روستای کهن دهباف -«دیبوف»، در گویش محلی- در همسایگی این آرامستان و زیارتگاه، پیدا بود و به خاطر همسایگی این آرامستان با روستای دهباف است که این محل، در نزد مردم بومی، به نام «مزار دهباف» یا «مزار دیبوف» مشهور است. ساختمان آرامگاه که دارای دو گنبد سبزرنگ و دو مناره است، دارای پلان هشت‌ظلعی است که اتاقی مستطیل‌شکل به ضلع شمالی، متصل می‌شود. ورودی اصلی بنا در ضلع شرقی قرار دارد. مناره‌ها نیز بر روی این بخش از بنا، مستقر شده‌اند. آجر  سیمان و گچ، مصالح اصلی این بنا می‌باشند. بر پایه نبشته‌ای به شیوه نستعلیق که بر روی دیواره درونی بنا نصب گردیده است این جایگاه «قنبر غلام علی و خانواده؛ هانی بن قنبر و جمعة بن هانی بن قنبر و علی بن جمعة بن هانی بن قنبر» می‌باشد.

آرامگاه خاندان جناب قنبر، با توجه به نزدیکی به شهر نیشابور و قرارگیری در کنار جاده سراسری خراسان به تهران و غرب کشور –که مسیر اصلی زیارت حضرت امام رضا (ع) است- از توانمندی بسیار بالایی در زمینه توسعه زیارت و گردشگری مذهبی برخوردار است. اقداماتی همچون تجدید و بهینه‌سازی بنای آرامگاه، محوطه‌سازی و استقرار تسهیلات اقامتی و پذیرایی مناسب، تاثیر بسزایی در ارتقای ساختاری و نقش‌آفرینی این مکان متبرکه خواهد داشت. در حال حاضر، این مکان متبرکه، دارای راه، سردرب و محوطه اختصاصی، زائرسار، دفتر هیئت امنا (متولی) و سرویس بهداشتی می‌باشد. کلیه اماکن و بقاع متبرکه شهرستان نیشابور، تحت نظارت اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان نیشابور می‌باشد، بنابراین برای هرگونه ارتباط و یا همکاری با مجموعه آرامگاه و زیارتگاه خاندان جناب قنبر، ارتباط با آن اداره، پیشنهاد می‌گردد.